Đột quị và Đột tử

ĐỘT QUỴ:

Một rối loạn cấp tính xảy ra khi máu nuôi não bị tắc nghẽn (nhồi máu não) hoặc vỡ mạch (xuất huyết não).

Cơ chế:

Mất máu nuôi vùng não → tổn thương tế bào não → rối loạn chức năng thần kinh (liệt, nói ngọng, hôn mê…).

Biểu hiện: Méo miệng, yếu liệt tay chân, nói khó, lơ mơ, mất thăng bằng.

Mọi người có thể mở bảng F.A.S.T hoặc B.E.F.A.S.T trên google rất nhiều, bệnh viện và cơ sở y tế cũng dán post rất nhiều

Diễn tiến: Có thể tử vong, nhưng đa số có khoảng “thời gian vàng” để cấp cứu.

ĐỘT TỬ:

Tình trạng tử vong đột ngột, không lường trước, thường xảy ra trong vòng vài phút đến vài giờ sau khi khởi phát triệu chứng.

Cơ chế thường gặp: Ngừng tim do rối loạn nhịp tim ác tính (như rung thất, vô tâm thu), hoặc nhồi máu cơ tim cấp, bóc tách động mạch chủ…

Trong số này, các nguyên nhân tim mạch chiếm đến 70-90% ca đột tử. Và đột quỵ cũng có thể là một nguyên nhân (ít gặp hơn).

Biểu hiện: Ngã gục, mất ý thức đột ngột, tim không đập, không bắt được mạch, không thở, tử vong nhanh nếu không cấp cứu ngay (hồi sinh tim phổi).

Vì sao cần phân biệt Đột quỵ và Đột tử?

Mấu chốt vấn đề là đây, chỉ có hiểu rõ về nguyên nhân thì mới hiểu sâu và nắm vững được cách xử lý.

Mặc dù đều có thể biểu hiện bằng bất tỉnh đột ngột, nhưng cách xử trí khác nhau hoàn toàn, và nếu xử lý sai, có thể bỏ lỡ cơ hội cứu sống người bệnh.

- - -

Ý nghĩa trong xử lý ban đầu:

1. Đột tử:

Ưu tiên hồi sinh tim phổi (CPR):

- Khi thấy người gục ngã, bất tỉnh, không thở, không bắt được mạch, cần ngay lập tức ép tim ngoài lồng ngực.

- Đây là trường hợp cấp cứu tối khẩn cấp, mỗi phút trôi qua không ép tim, cơ hội sống giảm 7-10%.

- Không cần tìm nguyên nhân ban đầu, chỉ cần xác định tim ngừng đập để hành động ngay.

2. Đột quỵ:

- Người bệnh vẫn còn mạch, thở, nhưng có dấu hiệu thần kinh khu trú như liệt, méo miệng, nói ngọng.

- Cần đặt nghiêng đầu sang một bên, giữ thông thoáng đường thở, không cho ăn uống, nhanh chóng gọi cấp cứu.

- “Thời gian vàng” là trong 4,5 giờ đầu, nếu đưa đến cơ sở có khả năng can thiệp kịp lúc, bệnh nhân có thể hồi phục ngoạn mục.

Ở trường hợp này: Ưu tiên giữ tư thế an toàn, gọi cấp cứu. Không cần ép tim.

Sai lầm dễ gặp nếu không hiểu rõ:

1. Thấy đột tử mà tưởng đột quỵ → không ép tim → tử vong.

2. Thấy đột quỵ mà tưởng đột tử → ép tim sai cách → gây chấn thương, nguy hiểm, sặc